آشنایی با اصول پایه چاپ‌های تجاری (بخش چهارم) – یتوگرافی، فرم بندی و ترام در چاپ افست

💠 مقاله ۴ | لیتوگرافی، فرم بندی و ترام در چاپ افست

⸻

🔹 سرفصل‌ها

1. فرآیند تولید از لیتوگرافی تا چاپ
2. لیتوگرافی و فرآیند کاری ریپ
3. بررسی کلی مفهوم فرم بندی چاپی
4. مزایا و معایب فرم‌های عمومی و اختصاصی
5. بررسی مفهوم ترام‌گذاری در لیتوگرافی

⸻

✏️ متن مقاله

۱. فرآیند تولید از لیتوگرافی تا چاپ

لیتوگرافی قلب تپنده پیش از چاپ افست است. در این فرآیند، فایل طراحی شده با تمام استانداردهای رنگی، رزولوشن و فرم بندی مناسب، به واحد لیتوگرافی سپرده می‌شود. در لیتوگرافی با استفاده از دستگاه‌های خروجی CTP (Computer To Plate)، پلیت‌های فلزی یا پلیمری آماده می‌شوند تا تصویر طراحی شده روی آنها منتقل شود.
پس از تولید پلیت، وارد مرحله نصب بر روی ماشین چاپ می‌شویم. این ماشین شامل برج‌های رنگی است که هر کدام یک رنگ اصلی CMYK یا رنگ‌های اسپات اختصاصی را چاپ می‌کنند. مرکب از روی پلیت به لاستیک (بلانکت) منتقل شده و سپس روی کاغذ چاپ می‌شود. این روش غیرمستقیم یکی از دلایل کیفیت بالای چاپ افست است.

⸻

۲. لیتوگرافی و فرآیند کاری ریپ

ریپ (RIP) یا Raster Image Processor بخش مهمی از لیتوگرافی است. وظیفه اصلی ریپ، تبدیل فایل‌های طراحی و وکتور به فرمت‌های نقطه‌ای قابل چاپ (Raster) با دقت بسیار بالا است. نرم افزارهای ریپ مانند Esko و Harlequin تنظیمات دقیق ترام‌گذاری، تفکیک رنگ، کنترل Overprint و حذف رنگ‌های اضافی را انجام می‌دهند.
بدون ریپ استاندارد، خروجی چاپ با مشکلات بزرگی مثل ناهماهنگی رنگ‌ها، بهم ریختگی فونت و خرابی ترام مواجه می‌شود. برای مثال در چاپ بسته‌بندی‌های دارویی که حساسیت بالایی دارند، تنظیمات ریپ می‌تواند نقش تعیین‌کننده در کیفیت نهایی داشته باشد.

⸻

۳. بررسی کلی مفهوم فرم بندی چاپی

فرم بندی به چینش صحیح صفحات طراحی شده روی شیت چاپی گفته می‌شود. مثلا در چاپ کتاب، صفحات به گونه‌ای فرم‌بندی می‌شوند که پس از تا شدن، ترتیب صحیح داشته باشند. این فرآیند علاوه بر تضمین نظم صفحات، باعث کاهش ضایعات کاغذ می‌شود.
در صنعت چاپ افست ایران فرم بندی معمولا با نرم افزارهایی مثل Preps انجام می‌شود. شناخت فرم بندی برای لیتوگراف و طراح بسیار حیاتی است؛ به ویژه در پروژه‌های چاپ عمومی که چند سفارش مختلف روی یک فرم قرار می‌گیرند.

⸻

۴. مزایا و معایب فرم‌های عمومی و اختصاصی

🔷 فرم عمومی:
در فرم عمومی چند سفارش متفاوت روی یک شیت چاپ می‌شوند تا هزینه چاپ بین چند مشتری تقسیم شود. مزیت اصلی آن کاهش هزینه‌های چاپ و صرفه‌جویی در مصرف کاغذ است. اما معایب آن شامل محدودیت در انتخاب کاغذ، مرکب و ابعاد سفارش است و معمولا برای تیراژهای پایین به کار می‌رود.

🔷 فرم اختصاصی:
در فرم اختصاصی، کل شیت چاپی برای یک سفارش طراحی می‌شود. این روش هزینه بیشتری دارد اما در انتخاب جنس کاغذ، رنگ‌ها، یووی موضعی و سایر ویژگی‌های اختصاصی آزادی کامل دارید و کیفیت چاپ هم بالاتر است.

⸻

۵. بررسی مفهوم ترام‌گذاری در لیتوگرافی

ترام‌گذاری به ایجاد نقاط بسیار ریز برای تشکیل تصاویر نیم‌تنه (Halftone) گفته می‌شود. در چاپ افست، تصاویر به کمک ترام‌ها شکل می‌گیرند. هرچه زاویه، تراکم و شکل ترام‌ها استانداردتر باشد، کیفیت چاپ بالاتر می‌رود.
زاویه ترام در افست برای رنگ‌های CMYK معمولا به صورت زیر انتخاب می‌شود:
• سیاه: 45 درجه
• آبی (Cyan): 15 درجه
• سرخابی (Magenta): 75 درجه
• زرد: 0 درجه

انتخاب اشتباه زاویه ترام منجر به پدیده موریه (Moire) می‌شود که یکی از بزرگ‌ترین مشکلات چاپ افست است. همچنین انتخاب LPI (خطوط در اینچ) مناسب برای نوع چاپ و کاغذ اهمیت دارد. برای مثال در چاپ مجلات گلاسه از ترام‌های 150-175 LPI و برای چاپ روزنامه از 85-100 LPI استفاده می‌شود.

⸻

📈 جدول سئو